POMZA YATAKLARI
Pomza İtalyan dilinden gelir ve değişik dillerde farklı adlandırılır. Türkçe'de ise süngertaşı,
nasır taşi, hasır taşi, topuktaşı gibi adlarla bilinmektedir.
Pomza volkanik bir kayaç türüdür. Volkanik bir cam yapısındadır. Yeryüzünde en yaygın olarak bulunan
ve kullanılan türü asidik pomzadır. Bu tür beyaz, kirli renkte olanıdır. Oluşum esnasında ani soguma ve
gazların bünyeyi ani olarak terketmesi sonucu oldukça gözenekli bir yapı kazanmıstır. Gözenekler
birbirleri ile baglantılı degildir. Yogunlugu 0,5-1 gr/cm3 arasında degismektedir. Pomzanın fazla
gözenekliliginden dolayı ısı ve ses geçirgenligi oldukça düşüktür. Kristal suyu ihtiva etmez.
Ürettigimiz pomza yumusak kategorisindedir. Firmamiz üretiminde, pomza içindeki volkanik çakılların,
diger yabancı maddelerin ayıklanmasına büyük özen göstermektedir. Elemeden sonra pomzanın her
gurubunun ebatları aynı ölçülerdedir. Temiz bir ürün için yikama işlemi yapilmakta ve daha sonra
kurutulmaktadır. Tekstil sanayisinde kullanilacak pomzalar 1-7 cm tane boyutunda elenmekte ve yeterli
süre içerisinde tamburlanarak yuvarlatılmaya tabii tutulmaktadır.
Ürettigimiz pomza plastik çuvallarla ambalajlanmaktadır. (Sipariş dogrultusunda dökme nakliye ile
gönderilebilir.) Üretimimiz satişa göre ayarlanmakta ve yüksek miktarlarda stok tutulmamaktadır ki bu
nedenle çuvalların çürümesi gibi nedenlerden dolayı yükleme, nakliye ve bosaltma sırasında pomzanın
dagılması gibi problemler yasanmamaktadır.
Insaat sektöründe POMZA Ülkemizde üretilen pomzanın büyük bölümü insaat sektöründe
kullanilmaktadir. Pomza, perlitin kullanildıgı alanların genellikle tümünde kullanılır. Perlitte kullanılan enerji
ve yatırım pomzada gerekmediğinden, insaat sektöründeki kullanımı son yıllarda hızla artış
göstermektedir. Pomza normal kumun ve çakılın 1/3 ile 2/3'ü kadar yogunluga sahiptir. Aynı durum
pomza ile yapılan betonlarda da görülür. Insaatlarda Pomza betonunun normal betondan hafif olması (
birim hacim agırlıgı 800 - 900 kg / m3 ) nedeni ile zaman ve işçilikten tasarruf saglamaktadır. Ayrıca
temele binen yük azalacagından yaklaşık % 20 civarında demirden tasarruf saglanması mümkündür.
Pomzanın ısı geçirgenlik kat sayısı ( 0.33 - 0.80 kcal / mh 0C ) normal betondan 5-7 kat daha fazla
izolasyon saglamakta ve bu özelliğinden dolayı da büyük çapta ısı ve enerji tasarrufu saglanmaktadır.
Pomzanin gözenekli yapisindan dolayi, pomzadan ve bimsten üretilen yapi elemanlarinin isi yalitimi
diğer malzemelerden üretilenden çok daha fazladır.
Diğer sanayi alanlarında ve Tarımda POMZA Pomzanın sanayii sektöründeki kullanım
alanlarının başında abrazif sanayii gelmektedır. Pomza çok kırılgan ve sertliği 5-6 civarındadır. Kırma
işlemi sonunda keskin kenarlı yapısı (tamburda yuvarlatma yapılmadığında), en ufak tanelerde bile
kalmaktadır. Hafif aşindırıci olan pomza madeni esyaları ve yumusak metalleri cilalamakta kullanılır.
Kaleterasit, ses izole edicı duvar boyası, motifi boya için astar macunu düzeltme gibi alanlarda boya
sektöründe, kimyasal tasıyıcı ve filtrasyon malzemesi olarak kimya sektöründe, temizleme ve
cilalama - titresim özelligi olan malzemeler yapiminda - elektriksel kaplama - kaliplarin temizlenmesinde
metal ve plastik sektöründe, televizyon tüpü düzeltme - cam cilalama - kesik cam tamamlama
malzemesi olarak cam sanayiinde, cilalama ve resim çerçevelerinde motif vermede mobilya
sanayiinde, devre plaketlerini temizlemede elektronik sektörde, asta malzemesi olarak seramikte,
kot kumaşinın agartilmasında tekstil sektöründe ve toprağın özelliklerini islah etmek ve suni gübrenin
topaklasmasini önlemek amacı ile tarımda pomza ve bims kullanılmaktadır.
POMZANIN TANIMI :
Pomza, volkanizma faaliyetleri esnasinda ani soguma ve gazlarin bünyeyi ani terketmesi sonucu oldukça gözenekli bir yapi içeren ve dünya endüstrisinde yeni olmamakla beraber, ülkemiz endüstrisine son yillarda girmeye baslamis ve degeri yeni anlasilan volkanik kökenli bir madendir. Gözenekler birbirleriyle baglantisiz boslukludur. Bu özelliginden dolayi isi ve ses iletkenligi oldukça düsüktür. Sertlgi mohs skalasina göre 5.5-6 dir. Bünyesinde kristal suyu yoktur. Kimyasal olarak tesirsiz ve %75'e varan silisyum oksit muhtevasina sahiptir. Pomzanin volkanizma sonucu olusum prensibi: Pomza (ponza) terimi Italyanca bir sözcüktür. Degisik dillerde farkli sözcüklerle adlandirilmaktadir. Örnegin; Fransizca'da Ponce, Ingilizce'de (iri taneli olanina) Pumice, (ince tanelisine) Pumicite, Almanca'da (iri tanelisine) Bims, (ince tanelisine) Bimstein adi verilmektedir. Türkçe'de ise süngertasi, köpüktasi, hisirtasi, nasirtasi, küvek, kisir gibi adlarla anilmaktadir. Diger dillerin ve teknoloji ithalinin etkisiyle Türkçe'ye Pomza, Ponza, Bims, Pümis ve Pümisit terimleri olarak yerlesmistir. Cizim. Pomza, kendisine özgü bazi özellikleri ile benzer volkanik camsi kayaçlardan (perlit, obsidyen, peks-tayn) ayrilir. Bunlardan rengi, gözenekliligi ve kristal suyunun olmamasi ile pratik olarak ayrilmaktadir.En çok renk benzerligi/yakinligi ve kimyasal bilesimi bakimindan perlit ile karistirilmakta olup, bazi durumlarda perlitten ayirt edilmesi zorlasabilmektedir. Pomzali perlit/pomzatik perlit veya perlitik pomza olarak adlandirilabilen geçisli kayaçlarla petrografik analizle ve gözenek yapisi itibariyle ayrilabilmektedir. Pomzada gözenekler çogunlukla birbirleriyle baglantili degildir. Içerdigi gözenekler gözle görülebilecek boyutlardan, mikroskobik boyutlara kadar sayisiz miktarda olup, herbiri digerinden camsi bir zarla yalitilmistir. Bu yüzden hafif, suda uzun süre yüzebilen, izolasyonu yüksek bir kayaçtir. Pomzalarda genel olarak kimyasal bilesim su sekildedir: % 60 - 75 SiO2 % 13 - 17 Al2O3 % 1 - 3 Fe2O3 % 1 - 2 CaO % 7 - 8 Na2O-K2O eser miktarda TiO2 ve SO3 bulunmaktadir. Diagram. Kayacin içerdigi SiO2 orani, kayaca abrasif özellik kazandirmaktadir. Bu yüzden çeligi rahatlikla asindirabilecek bir kimyasal yapi sergilemektedir. Al2O3 bilesimi ise atese ve isiya yüksek dayanim özelligi kazandirir. Na2O ve K2O tekstil sanayinde reaksiyon özellikleri veren mineralleri olarak bilinmektedir. Asidik ve bazik volkanik faaliyetler neticesinde iki tür pomza olusmustur. Bunlar, asidik pomza ve bazik pomzadir. Diger bir degisle, bazik pomzaya bazaltik pomza veya Scoria da denilmektedir. Bazaltik pomza, koyu renkli, kahverengimsi, siyahimsi olabilmektedir. Özgül agirligi 1-2 gr/cm3 civarindadir. Yeryüzünde en yaygin olarak bulunan ve kullanilan türü olan asidik pomza, beyaz, kirli görünümde ve grimsi beyaz renktedir.Her iki tür de, olusum esnasinda ani soguma ve gazlarin bünyeyi ani olarak terketmesi sonucu oldukça gözenekli bir yapi kazanmistir. Ancak, asidik magmanin yogunlugu bazik magmaya göre daha düsük olup, pomzanin yogunlugu yaklasik 0.5-1 gr/cm3 civarindadir. Silisyum, alüminyum, Potasyum ve Sodyum ihtiva eder ve bu bilesimler nedeniyle de açik renkli görünüm sergilemektedir.
POMZANIN KULLANILDIGI SEKTÖRLER :
Insaat sektörü, Tekstil sektörü, Tarim sektörü, Kimya sektörü, Diger endüstriyel ve teknolojik alanlar. Pomza, Hristiyanliktan çok önceleri ilk olarak Yunanlilar ve daha sonra da Romalilar tarafindan kullanilmistir. Eski Yunanlilarin ve Romalilarin görkemli yapilarinin bir çogunda hala görülebilmektedir. Roma duvarlarinin insaatinda, su kanallarinda, diger tarihi eserlerde kullanilmistir. Amerika'da pomza, Kaliforniya'da 1851'den beri bina insaatlarinda kullanilagelmistir. Bu tarihten itibaren pomza endüstrisi 15 eyalette 103 isletmeye kadar genislemistir. Almanya'da 1980'den önce kendi kaynaklarindan, bu tarihten sonra kaynaklarin tükenmesiyle birlikte ithalat yolu ile temin ettigi pomzayi Achen kenti civarindaki 100'e yakin isletmede kullanarak insaat sektörünün hizmetine sunmaktadir. Buna, daha pek çok ülkeden örnek vermek mümkündür. Ülkemizde ise 1980'li yillardaki 250 bin ton civarindaki toplam üretim, 1998 yili sonu itibariyle 1 milyon tona dayanmistir.
POMZA NEDIR ? :
Ponza, volkanik faaliyetler esnasinda ani soguma ve gazlarin bünyeyi aniden terk etmesi sonucu, oldukça gözenekli bir yapi içeren ve dünya endüstrisinde yeni olmamakla beraber, ülkemiz endüstrisine son yillarda girmeye baslamis ve degeri yeni anlasilan volkanik kökenli bir kayaçtir. Gözenekleri birbirleriyle baglantisiz olup, bu özelliginden dolayi isi ve ses yalitimi oldukça yüksektir. Içerdigi gözenekler gözle görülebilecek boyutlardan, mikroskobik boyutlara kadar sayisiz olup, her biri digerinden camsi bir zarla yalitilmistir. Bu yüzden hafif, suda uzun süre yüzebilen bir kayaçtir. Ponza, kendisine özgü bazi özellikleri ile benzer volkanik camsi kayaçlardan (perlit, obsidyen, peks-tayn), rengi, gözenekliligi ve kristal suyunun olmamasi ile pratik olarak ayrilabilmektedir. Sertligi Mohs skalasina göre 5,5-6 civarinda olup, bünyesinde kristal suyu bulunmamaktadir. Kimyasal olarak tesirsiz (inert) olup, genel olarak kimyasal bilesimi su sekildedir: %60-75 SiO2 , %13-17 Al2O3 , %1-3 Fe2O3, %1-2 CaO, %7-8 Na2O-K2O ve eser miktarda TiO2 ve SO3 bulunmaktadir. Asidik ve bazik volkanik faaliyetler neticesinde iki tür pomza olusmaktadir. Bunlar, asidik pomza ve bazik pomzadir. Diger bir deyisle, bazik pomzaya bazaltik pomza veya Scoria da denilmektedir. Bazaltik pomza koyu renkli, kahverengimsi, siyahimsi bir görünüme sahip olup, birim agirligi 1000-2000 kg/m3 arasinda degismektedir. Yeryüzünde en yaygyn olarak bulunan ve kullanilan türü, asidik pomza olup, beyaz, kirli beyaz ve açik grimsi renklerde görünmektedir. Asidik magmanin yogunlugu bazik magmaya göre daha düsük olup, asidik karakterdeki pomzanin birim agirligi, gözeneklilik yapisina ve iç yapi karakteristigine göre 200 - 1000 kg/m3 arasinda degisim göstermektedir.
Pomza, gözenekli yapisi, hafifligi, yüksek izolasyon etkileri, atmosferik sartlara karsi direnci ve yüksek puzzolanik aktivitesi sebebiyle, insanoglunun eski çaglardan beri kullandigi en eski yapi malzemelrinden birisidir. Antik Yunan ve Roma dönemlerinde pomza, amfitiyatrolar, tapinaklar, su kemerleri, hamamlar, mahzenler, ve konut insaatlarinda yaygin olarak kullanilmistir. Bu tapinaklar zamana karsi hala direnmektedir.
Pomza Italyanca Ponza ,Almanca Bimsstein, Ingilizce Pumice olarak adlandirilir. Türkçe'de ise süngertasi, kisir, köpüktasi, topuktasi, hisirtasi olarak da adlandirildigi gibi bilimsel terminolojide dünyaca kabul görmüs pümis (pumice), pümisit (pumicite) olarak da adlandirilmaktadir. Iri çakil boyutuna pümis, kum ve daha ince biyutuna da pümisit denilmektedir.
Teknolojik özellikleri ve birçok endüstriyel hammadde türüne göre degisik avantajlara sahip olan pomza (bims) tasi giderek artan bir egilimle, farkli endüstri dallarinda yaygin bir kulanim alani bulmaktadir. Son yillarda hafif yapi malzemelerine verilen önemin giderek artmasina paralel olarak, hammadde tüketiminde pomza tasi düsük birim hacim agirligi, yüksek isi ve ses izolasyonu, iklimlendirme özelligi, kolay siva tutmasi, mükemmel akustik özelligi, deprem yük ve davranislari karsisindaki elastikiyet ve alternatiflerine göre daha ekonomik olusu gibi üstün özelliklerinden dolayi, insaat ve yapi endüstrisinde genis bir kullanim alani bulmaktadir. Pomza tasi, yalnizca insaat sektöründe degil, tarim sektörü, kimya sektörü, tekstil sektörü, asindici sanayi gibi endüstri alanlarinda da çok farkli amaçlarla kullanilmaktadir. Ancak, ne var ki pomza tasinin kullanim kriterleri ve karakteristikleri, endüstri alanlarinda uygulanabilirligi gibi konular üzerinde, ülkemizde deneysel ve gözlemsel incelemeler, pomza ile ilgilenen kuruluslar tarafindan, henüz yeterli düzeye ulasmamistir. Bu bakimdan, pomzanin önemli rezerv potansiyeline sahip bir endüstriyel hammaddemiz olmasindan dolayi, üzerinde yeterli incelemenin yapilmasi ve kullanim alanlarinin yayginlastirilmasi ile ülke ekonomisine yüksek oranda bir katma deger saglanacagi süphesizdir.
POMZANIN ENDÜSTRIYEL KULLANIM ALANLARI : Dolu veya bosluklu hafif yapi elemanlari üretimi Prefabrik yapi elemanlari üretimi Çati ve dekoratif kaplama elemanlari üretiminde Hafif hazir siva ve harç üretimi Hafif beton üretimi Çati ve döseme izolasyon dolgusu olarak. Tekstil Sektöründe Pomza Kullanimi Yaygin olarak kot taslama olarak bilinen islemde ve kot kumaslarinin renklerinin açilmasi, agartilmasi ve kumasin yumusatilmasi islemlerinde. Tarim Endüstrisinde Pomza Kullanimi
Toprak islahinda, Az toprakli veya topraksiz ortamlarda bitki yetistiriciliginde, Su beslenimi kisitli tarimsal - yesil alanlarda. Kimya ve Diger Endüstri Alanlarinda Kullanimi
Çimento üretiminde puzzolonik malzeme olarak, Izolatif duvar boyasi, pürüzlü kaplama, motifli boya, astar macunu ve vernik dolgusu, asinmayan trafik boya ve kaplamalarinda , Plastik sanayi ve kagit sanayisinde dolgu elmani olarak, Seramik endüstrisinde seramiklerin isi yalitim degerlerini arttirmada, pürüzlü seramik ve absorbsiyonlu seramik tanelerinin imalinde, Gübre imalinde topraklanmayi önleyici katki olarak, Asfaltlarda bitüm kusmayi önleyici katki olarak, Agir ve kirli ortamlarda yag vs. akiskanlari absorbe edici malzeme olarak, Tavuk çiftliklerinde taban sergisi olarak, Kaymaz tip oto lastik yapiminda, Farkli süs esyalarinin pürüzlülügünün giderilmesi ve cilasinda parlatici olarak, Tarim ilaçlarinin toz halde kullanilmasinda tasiyici eleman olarak , Su, atik su aritma ve hava temizleme teknolojisinde katki elemani olarak kullanilmaktadir.
POMZANIN ENDÜSTRIYEL ALANLARDA ARASTIRILMASI : Yiyecekleri hijyenik ortamda koruma amaçli, geçirgen film üretiminde, Hijyenik ortamda yiyecek saklama kabi imalinde, Polimer dolgulu fast-food paketleme malzemesi imalinde, Silikondioksit imalinde, Zeolitlerin hidrotermal sentezinde, Tarihi eserlerin dis yüzeylerinin püskürtme metodu ile temizlenmesinde, Gaz geçisli ve sivi tutucu agregalarin imalinde, Hafif termoplastik reçine esasli kaliplarin yapiminda, Emprenye edici malzeme imalinde, Pomza ile agarose jelinden DNA' nin geri kazaniminda, Granüler nem emici ve geri verici malzeme olarak, Granül veya monolitik formlarda silikon kaplamalarin imali ve gelistirilmesinde Konsolidasyona müsait insaat alanlarina ait zeminlerini iyilestirilmesi ve su drenajinda, Protein emici malzeme imalinde, Yazici mürekkebi imalinde, PVC kaplamada dolgu malzemesi olarak, Uzay teknolojisinde yüksek isiya dayanikli seramik ve kabin cami imalinde, Otomobil endüstrisinde isi ve ses yalitiminda dolgu malzemesi olarak kullanimi arastirilmaktadir.
POMZA ve ÇEVRE :
Ponzadan üretilen yapi elemanlarinin isi yalitimi, diger malzemelerden üretilenlerden kat kat fazladir. Iç mekanlarda isi daha iyi korundukça, soba ve kalorifer sistemlerinde daha az odun, kömür, fuel oil, petrol, dogal gaz vb. yakitlar kullanilacaktir. Dolayisi ile hava kirliligi de derece az olacaktir. Hava temiz olunca, su ve toprak da temiz olacaktir. Çünkü havayi kirleten sebepler SO2, duman vs. asit yagmurlari halinde veya diger hallerde su ve toprak alici ortamlarina ulasarak o ortamlari kirletmekte ve insan, hayvan, bitki ve esyalara zararli olmaktadir. Ayrica isi kaybi önlendigi için insanlar zor ekonomik sartlar içersinde yakita daha az para harcayarak, hem ekonomik yönden bir kazanç saglayacaklar hemde temiz bir çevrede daha fazla sosyal huzur ve refaha kavusacaklardir. Kisi basina düsen yesil alanlarin artirilmasi için sehirlerde park ve bahçelerin, oyun alanlarinin, çim sahalarin kurulmasi ve iyi gelisebilmesi için topraklarina ponza karistirilmasi gerekmektedir. Dolayisi ile ponzanin çevreye bu yoldan da bir katkisi olmaktadir.