|
Sultan sazligi, Iç Anadolu Bölgesinde Kayseri il sinirlari içerisinde Develi, Yahyali ve
Yesilhisar ilçelerinin olusturdugu üçgen içerisinde bulunmaktadir.
Alanin kuzeyi Erciyes (3916 m) dagi, dogusu Develi, Akpinar, Çiçekliyurt (2074-2057 m.)
daglari, Güneyi Toros silsilesine bagli Aladaglar (ort 3373 m) ve Elmali daglari (2235 m) ile Batisi Kartalkaya (1958 M) ve Incil (1759 m) daglariyla çevrilidir.
Jeolojik olarak Develi Ovasi en eski jeolojik formasyon olan devondur. Yahyalinin güneyinde
orta devona ait ((370-410 milyon sene) Mercan faunasi bulunmustur. Göl sahasi olusumu miyosen devrinde baslamis pleistosen ve holosen devirlerinde erozyon malzemeleri ile dolmaya, tabakalar tesekkül etmeye baslamistir. Bu tabakalar Kireçtasi, Bazalt, Andezit ve Tüfden olusmustur. Jeomorfolojik anlamda düz bir yapiya sahip olan havzanin %2 meyili bulunmaktadir.
100 km2'lik alani kapsayan Develi Ovasinin 21.000 ha'lik kismini ise Sultan Sazligi
olusturmaktadir. Develi kapali havzasinin en çukur yerinde olusan Sultan Sazliginda, tatli, tuzlu ve hafif tuzlu açik su yüzeyleri, genis sazlik ve bataklik alanlar ile bunlari çevreleyen sulak çayirlar yer almaktadir. Sultan sazliginin (3300 ha) sulari tatlidir. Derinligi 2.1 m. civarindadir. Su seviyesi mevsimlere göre 40 ile 60 cm kadar degisiklik göstermekte ve bu duruma bagli olarak yüzey alani genislemekte veya daralmaktadir.
Alani besleyen baslica akarsular Yahyali, Yesilhisar ve Dündarli dereleri ile Develi çayi ve
Agcasar yakinlarindan çikan su sayilabilir. Ilkbaharda yagislarin artmasiyla birlikte bol su alan Sultan Sazligi genislemekte ve belli bir yükseklige ulasmasiyla da kuzeyindeki "Yirtnak" mevkiinden Yay gölüne bosalmaktadir. Havzanin kuzey bölümünde yer alan su rejimmmi düçgün olan Soysalli ve Çayirözü pinarlari Yay gjlüne dogru yayilarak Kepir sazliklarini olusturmakta olup; bu sazliklardan da Yay gölüne sulama mevsimi disinda tatli su geeçisi olmaktadir. Sazliklardaki sularin yükselerek Yay gölüne geçmesi kendi basina fazla üretken olmayan bu ekosistemi organik madde yönünden zenginlestirmektedir. Bu durum, alnada kalabalik kus topluluklarinin beslenmesine imkan saglamaktadir.
ISLEV VE DEGERLERI
Sulak alanlar, biyolojik çesitlilgin ve ekolojik dengenin korunmasi ve deeevamliliginin
saglanmasi yönünden büyük öneme sahip ekosistemlerdir.Yeralti suyunu resarj ve desarj ederek, taskinlarin yokedici etkisini azaltarak, taban suyunu dengeleyerek bulunduklari bölgenin su rejimini düzenlerler. Yine bulnduklari çevrenin nem oranini yükselterek basta yagis ve sicaklik olmak üzere yerel iklim elemanlari üzerinde olumlu etki yaparlar. Tortulari, besin maddelerini ve sehirli maddelir alikoyarak su kalitesini yükseltirler.
Sulak alanlar ayni zamanda tropik ormanlarla birlikte yeryüzünün en fazla biyolojik üretim
yapan ekosistemleridir. Bu nedenle, gerek ekolojik degeri, gerekse ticari degeri yüksek degisik türden binlerce canlinin yasamasina olanak saglarlar. Bu özellikleri itibariyla tüm dünyanin dogal zenginlik müzeleri olarak kabul edilmektedirler.
Tatli ve tuzlu su ekosistemleri, genis sazlik ve bataklik alanlar, bu alanlari çevreleyen çayir,
mera ve step alanlari gibi degisik karakterdeki habitatlardan olusan Sultan Sazligi, zengin besin varligi ile basta su kuslari olmak üzere barindirdigi yaban hayati yönünden, sadece ülkemizin degil Avrupa ve Ortadogu'nun da en önemli sulak alanlarindan birisidir.
Bu özellikleri itibariyla Sultan Sazligi sulak alanlar ekosistemindeki karmasik iliskiler ve
doganin yaratici gücünü ustalikla sergileyen esi bulunmaz dev bir açik hava laboratuvaridir. Bu nedenle, ünü ülke sinirlarini asan alani, her yil binlerce doga sever kus gözlemcisi, bilim adami ve arastirmacisi ziyaret etmektedir.
Sultan Sazligi, yari kurak ve kurak iklimin hakim oldugu Iç Anadolu Bölgesinde yer almakta
olup, kararli bir taban suyu ve sürekli nemli bir ortam yaratarak, kurumus bozkirlar arasinda güzel bir vaha görünümü sergilemektedir. Bu durum, yaz ortasi ve sonunda hayvanlarin beslenmesine olanak saglayan elverisli bir ortam olusturmaktadir.
FLORA VE VEJETASYON
Yari kurak iklim karakterine sahip olan yörede step ya da bozkir bitkileri hakimdir. Havza
tabaninda seyrek bitkilerden olusan bir bozkir manzarasi vardir. Çöl gölünün dogusunda, Yay gölü çevresinde ve güneydeki Örtülüakar Sazliginda bataklik bitkileri genis yer tutmaktadir. Havzadaki bozkir bitkilerinin büyük bölümü kisa ömürlüdür. Tatli ve tuzlu su ekosistemleri, çayir ve meralar, tarim alanlari ve stepler gibi farkli ekolojik karakterdeki habitatlarin varligi, alanda zengin bir floranin olusmasini saglamistir.
Alanda yapilan çalismalarda, 47 familyaya ait 65 cins ve 177 adet tür tespit edilmistir
FAUNA VE ORNITOLOJIK ÖNEMI
Sulak alan ekosisteminde ve alani çevreleyen genis step alanlarinda yapilan arastirmalar
sonucunda Hymenopterlerden 35, Odonatalardan 6, Molluskalardan 19, Pisceslerden 3 Amphibialardan 3, Reptililardan 10, Mammalialardan 21 tür tespit edilmistir.
Alanda görülen baslica memeliler, kirpi, bataklik sivri faresi, yarasa, kurt, tilki, gelincik, alaca
sansar, tavsan, kör fare, orman siçani, üce dag siçani, dag siçani, kosar fare, su faresi, adi tarla faresidir.
Göl ve sazliklarda kuslarin beslenmesi için bol miktarda kurbaga ve semender larvalari ile
küçük baliklar bulunmaktadir.
Ornitolojik Önemi
Sultan sazligi barindirdigi kus varligi ile Avrupa ve Ortadogu'nun en önemli sulak
alanlarindan biridir. Yogun saz ve bitki örtüsüyle kapli, besin maddesi bakimindan oldukça zengin tatli su ekosistemi; tatli su ekosistemi ile ekolojik olarak iliskili tuzlu su ekosistemi farkli ekolojik istekleri olan degisik türde, çok sayida kusun beslenmesi, barinmasi, konaklanmasi ve kuluçkaya yatmasi yönünden olaganüstü degerlere sahip ideal ortamlar olusturmustur. Anadolu yarimadasi üzerinde birlesen, Afrika, Asya ve Avrupa kitalari arasinda süregelen iki kus göç yolu üzerinde bulunmasi, Kis varligi yönünden ülkemizin en önemli sulak alanlarindan Tuz gölü, Seyfe gölü ve Eregli sazliklari ile iliman iklim kosullarina sahip Akdeniz kiyi sulak alanlarina yakin olmasi, Sultan sazligina kuslar için vazgeçilmez bir sulak alan olma özelligi saglamaktadir. Bölgede 301 kus türü tespit edilmistir. Bunlardan 69 tür düzenli olarak, 18 tür ise olagan disi hallerde burada kislamakta veya göç sirasinda ugramaktadir. Kuluçkaya yatan tür sayisi 119 dur.
Sultan sazligi, nesli tehlike altinda olan küçük karabatak, dikkuyruk ve yaz ördegi'nin
ülkemizdeki önemli üreme alanindan biridir. Alanda kuluçkaya yatan diger önemli kus türleri, alacva balikçil, kasikçi, çeltikçi, boz ördek, kiliçgaga, macar ördegi, paspas patka, akça cilibit, büyük cilibit, bataklik kirlangici, mahmuzlu kiz kusu, gülen sumru, küçük sumru, biyikli sumru, bahri, küçük balaban, boz kaz, çamurcun, yesilbas, çikrikçin, elmebas patka, sakarmeke, sumru, bagirtlak ve ak kuyruklu kiz kusu, karabas marti, ince gagala marti ve uzun bacakdir.
Flamingo bölgede düzensiz olarak üremektedir. En son 1970 yilinda Yaygölündeki adalarda
1500 çift civarinda kuluçkaya yattigi bilinmektedir.
Göç mevsiminde bazi kus toluluklari büyük sayilara ulasmaktadir. Kuslarin toplanma dönemi
olan Eylül ve Ekim aylarinda toplam kus miktari yarim milonu asmaktadir. 9-11 Eylül 1997 tarihlerindee Yay gölünde 185.000 civarinda flamingo sayilmasitir. Bu rakam bugüne kadar alanda bir defada gözlenen en yüksek sayidir.
TARIHI VE KÜLTÜREL DEGERLER
Çevrede yapilan arastirmalar yöredeki yerlesimlerin çok eskilere dayandigini göstermistir.
Yöredeki höyüklerde yapilan kazilarda, ilk Tunç Çagina ait buluntular ele geçirilmistir. Bölge Hitit ve Roma dönemlerinden kalma yapitlar açisindan zengindir. Fraktin Aniti ile Imamkulu Anitinda firtina tanrisi ile Hitit Kral ve Kraliçesini betimleyen fiüler vardir. Develi Ilçesinde 13. y.y. dan kalma Türk-Islam dönemine ait yapitlar bulunmaktadir.
INSAN AKTIVITELERI
Tarim
Yöre halkinin en önemli geçim kaynagi tarimdir. Sulama yapilan alanlarda da daha çok
ayçiçegi ve seker pancari yetistiriciligi yapilmaktadir. Sulu tarima geçisle birlikte sebze tarimi ve meyvecilik yayginlasmistir.
Hayvancilik
Yörede hayvancilik halkin ikinci derecede geçim kaynagidir. Alanda yer alan mera alanlarinin
büyük bir kismi tarima açilmis, bir kisminin ise bitmis isletmeleri nedeniyle dogal yapisi bozulmustur. Alanda yer alan geçici sulak çayirlarda kis mevsimi hariç otlatma yapilmaktadir. Çevredeki bozkirlarda koyun, bataklik alanlarda ise inek ve manda gibi büyükbas hayvan otlatilmaktadir. Sultan sazligi civarindaki yerlesim yerlerinde yaklasik 24.000 büyükbas ve 38.000 küçükbas hayvan olmak üzere toplam 62.000 hayvan beslenmektedir.
Sazcilik
Sultan Sazliginda saz kesimi yaygin olarak yapilmakta olup, yilda yaklasik 1500 ton saz
kesilmektedir. Kesilen sazlarin büyük kismi yurt disina ihraç edilmektedir. Ihraç edilen saz miktari yilda yaklasik 300.000 bagi (her bag 200-400 adet) bulmaktadir. 1995 yilinda Sindelhöyük kasabasinda saz baglama ve depolama tesisi kurulmustur. Ayrica yörede dam malzemesi ve hayvan yemi olarak kullanilan sazlar bölge için önemli geçim kaynagi olusturmaktadir. Daha çok Agustos-Eylül aylarinda Phragmites australis ve Thypha cinsine ait türleri kesilmektedir.
Avcilik
1982-1983 av sezonundan sonra avlanma bütün alanda tamamen yasaklanmistir.
KORUMA VE YÖNETIM
1971 yilinda alanin Orman Bakanligi tarafindan "Su Kuslari Koruma ve Üretme Sahasi"
olarak ilan edilmesini takiben koruma çalismalari baslatilmistir.
Devlet Su Isleri Genel Müdürlügü tarafindan 1970'li yillarda alanin tamaminin drene edilerek
kurutulmasi planlanmistir. Ancak, gönüllü kuruluslar ile kamu kuruluslarinin çabalari sonucunda proje revize edilmis ve Yay gölündeki su kotunun 1070,80 m'de tutulmasi karara baglanarak, alanin kurutulmasi önlenmistir.
Sultan Sazliginin korunmasi ve bölge halkinin ekonomik çikarlari ile arazi kullanim dengesinin
kurulmasi amaciyla saha için 1994 yilinda bir Master Plan yaptirilmistir. Sahadaki koruma çalismalari Adana Milli Parklar ve Av-yaban Hayati Basmühendisligine bagli bir seflik tarafindan yürütülmektedir. |
|
Koordinatlar : 38o 20' Kuzey
35o 16' Dogu
Yüzölçümü : 39.000 ha.
Rakim :1074 m.
|
|
Sultan sazligi, Kayseri nin 70 km guneyinde, Yesilhisar, Develi, Yahyali ucgeni icinde sulak bir
alandir.
Burada yer alan Sultan sazligi,Manyas kus cenneti gibi dunyanin sayili kus yurtlarindan biridir.
Sazlarla kapli, tuzlu bir goldur. Col Golu, Yay Golu ve Sobe Golunden olusmustur.
Sultan Sazligi ilk defa, Ismet Ozer tarafindan yapilan bir arastirmada ortaya cikarilmistir. Sonra,
Nihat Turan ve Ornitolog Tansu Gurpinar tarafindan yapilan calismalarda dunya capinda onemi olan bir sulak alan oldugu ortaya cikarilmistir.
Sultab Sazligi, 1971 yilinda Kara Avciligi Kanununa dayanilarak, Tarim Orman Ve Koyisleri
Bakanliginca SU KUSLARI KORUMA ve URETME SAHASI, 1988 yilinda TABiATI KORUMA ALANI ve 1993 yilinda da Kultur ve Tabiat varliklarini Koruma Yuksek Kurulunca BiRiNCi SiT ALANi ilan edilmistir.
Sulak ve koruma alani olarak onemi anlasilan Sultan Sazligi 15 mart 1994 tarihli ve 5434 sayili
Bakanlar Kurulu karari ile Uluslararasi Ramsar Sozlesmesi nin ikinci ve ucuncu maddeleri uyarinca A SINIFI SULAK ALANLAR listesine alinmistir.
Sultan Sazliginda simdiye kadar 251 kus turu tespit edilmistir. 600 bin adet ordek, kaz ve
flamingo tespit edilmistir.17.200 hektarlik alani kapsamaktadir.
Hititler den beri bilinen Sultan Sazligi, doganin binbir rengini, flamingo, balaban, balikcil, turna,
yaban kazi, kasikci, sumru, ordek gibi kus turlerinin akil almaz ses cumbusu ile birlikte sunar. |
|
Sazliklarin arasinda durbunleri ile kuslari gozetleyen turistler.
Civarda bulunan Aladaglar ve Erciyes flora bakimindan, Yakin ve Orta Dogu da en iyi
arastirilmis yerlerdendir. Buna ragmen bulunan turler, mevcudun bir parcasi olup arastirmalar devam etmektedir.
Yapilan arastirmalar sonucunda Yesilhisar Ovasinda 251 kus turunun bulundugu tespit
edilmistir. Kuslarin bir kismi emniyet bulduklari zaman yumurtlayarak kuluckaya yatarla. Kisi burada geciren kuslar da vardir. |
|
Sazlikta kayik ile gezinti yapilabilmektedir
Kesif sazlarla kapli, besin bakimindan oldukca zengin, tatli sulu kucuk goller su kuslarinin
yemlenmesi ve barinmalari icin ideal bir yerdir.Tatli su gollerinde kurbaga ve semender larvalari ve kucuk baliklar bol miktarda mevcuttur. Buralarda sazlar boylu ve sIktIr. Pelikanlar, karabataklar, su tavuklari ordekler, kazlar, balikcillar, kasikci kuslariyuva yapacak yer ve malzemeyi kolay bulurlar.
Tuzlu su yasama ortami olan Yay Golu ise flamingolarin, martilarin, kirlangiclarin ve bazi
culluklarin kulucka alanidir. Yasama ortaminin gecis bolgesindeki alanlarda yagmurcunlar, turnalar ve pelikanlar kulucka yapar. Sazlikta sayica en fazla sayida buluan turlerden: Falmingo
Doganin degerini her gecen gun biraz daha anlayip, duyulan ilgi arttikca Sultan sazligida
meraklilarinin akinina ugramaktadir.Dogal ortamlarinda yuzlerce tur canlinin yasantilarini izlemek icin gosterilen ilgi ic ve dis turizm yonunden de olumlu sonuclar dogurmaktadir. |
|
Ulasim:
Sultan SazliginaKayseri den Kayseri - Adana karayolu ile Yesilhisardan sonra 10. km de Yahyali
yol ayrimindan donulup, 5. km de Ovaciftligi koyune varilarak ulasilir.Yine Nigde den ayni yol kullanilarak ters istikametten gidilerek ulasilabilinir.Nevsehir den Urgup uzerinden Yesilhisar a, Yesilhisardan 10 km de Yahyali istikametine donulerek 3. km de Ovaciftligi koyune varilarak ulasilir. Sultan Sazligi; Kayseri ye 80 km, Nigdeye 50 km, Nevsehire 80 km uzakliktadir. |
|
Sultansazligi'nin Yeri ve Sinirlari
Sultansazligi Ic Anadolu Bolgesinde yer alan Kayseri iline bagli Yesilhisar ve Develi ilce
sinirlari icinde kalmaktadir. Yesilhisar Ovasi nin en alcak yerinde bulunan sulak alan, 38º 05' ile 48º 40' Kuzey enlemleri ile 35º 00' ile 35º 35' Dogu boylamlari arasinda bulunmaktadir.
Yesilhisar, Develi ve Yahyali ilcelerinin olusturdugu ucgen icerisinde bulunan alanin kuzeyi
Erciyes( 3917 m ), dogusu Develi ( 3000 m ), guneyi Toros ( Aladag ) Daglari ( 3373 m ), batisi ise Misli Platosu ile cevrilidir.Sultansazligi Tabiati Koruma Alanina Kayseri-Nigde devlet karayolu uzerende yer alan Yesilhisar ilcesinden ayrilan 15 km lik bir stablize yol ile ulasilmaktadir. Alan, Yahyali ya 24 km, Yesilhisar a 18 km, Develi ye 35 km uzakliktadir.
Baslica Merkezlere Uzaklik :
Kayseri 90 km
Nevsehir 80 km
Ankara 316 km
Istanbul 770 km
Adana 255 km
Sivas 284 km
Nigde 60 km
Sultansazligi'nin Onemi
Sulakalanlar yeryuzunun akcigerleridir. Bunlarinin gercek degerleri son onbes yilda
anlasilabilistir. Onceleri birer sivrisinek rezervi olarak gorulen ve bu nedenle de hastalik kaynagi olarak nitelendirilen sulakalanlarimiz, basta DSI olmak uzere bircok kurum ve kurulus tarafindan kurutulmasi gereken bataklik araziler olarak algilandigindan yillar boyu bu amacla cesitli girisimlerde bulunulmus ve bir cogunda da basarili olunmustur. Bununu en guzel orneklerinden biri 1950 li yillarda yurdumuzda en son soyu tukenen iki kus turunden Yilanboyunun (Anhinga rufa) son yasam alani olan Amik Goludur. Bugunku Amik Ovasinin buyuk bolumu golun kurutulmasiyla elde edilmistir.
Sulakalanlarin asil onemi yasamin devamliligi icin mutlak zorunlu olan oksijen uretimindeki
katkisinin anlasilmasiyla ortaya cikmistir. Yeryuzundeki sulakalanlarin toplam oksijen uretimi dunyamizin akcigeri sayilan Birezilya Yagmur Ormanlarininkine esittir.
Yurdumuz ise barindirdigi sulakalan sayisi itibariyle oldukca sansli bir konumdadir. Bunun
jeolojik, iklimsel ve topografik bir cok nedeni vardir. Soz konusu olan bu sulak alanlarin 80 kadari belirlenen uluslararasi olcutlere gore Onemli Kus Alani niteligindedir. Ayrica ulkemizde bulunan 23 adet Tabiati Koruma Alani ve 20 adet Milli Parkin bir cogu ya sulakalan ya da sulakalanlarla yakindan ilgili bir yapidadir.Bu ulusal rezervlerimizin korunmasi hakkinda bir cok uluslararasi sozlesme mevcuttur. Bunlarin en onemlilerinden biri 1975 Aralik ayinda yururluge giren ve ulkemizin ancak 1994 yilinda imzaladigi Ozellikle Su Kuslari Yasama Alani Olarak Uluslararasi Onemde Sulakalanlar Sozlesmesi ya da kisaca ilk imzalandigi yer olan Iran in Ramsar Kentine atfen bu adl anilan Ramsar Sozlesmesidir.
Turkiye Ramsar Sozlesmesine baslangic olarak 5 sulak alanla katilmistir. Bu sulakalanlar;
Sultansazligi, Burdur Golu, Goksu Deltasi, Seyfe Golu ve Manyas Kus Cenneti Milli Parkidir. Bu 5 alan disinda yurdumuz 21 adet daha uluslararasi oneme haiz sulakalana sahiptir.Bu baglamda Ramsar kapsaminda yer alan ve kuslar icin cok onemli bir barinma, kulucka ve goc esnasinda dinlenme yeri konumundaki Sultansazligi,uluslararasi kriterlere gore A sinifi bir sulak alan olan Avrupanin en onemli kus cennetlerinden biridir.
Uluslararasi olcutlere gore bir defada 25 000 sukusunu bir arada barindiran bir sulakalan
birinci derecede onem tasiyan (A sinifi) bir sulakalan olarak nitelendirilmektedir. Ancak Sultansazliginin bazi yillarda 700 000 in uzerinde su kusunu barindirdigi goz onunde bulundurulursa sahanin tasidigi onem daha iyi anlasilir. Alanda 1975 yili Ekim ayinda 42 000 Flamingo (Phoenicopterus ruber)(bu tur icin dunya nufusunun 1/7 si, Turkiye nufusunun ise yuzde 80 i), 10 000 i askin Angit (Tadorna ferruginea) (Butun Avrupa kitasinda bulunandan daha cok) ve 600 000 i askin Ordek ve Yagmurcun tesbit edilmistir.
Sultansazligi'nin Tarihcesi
Sazliga bu ismi Osmanlilar vermistir. Osmanli Sultanlarindan IV. Murat 1636’da Revan
Seferine giderken Yesilhisar da konaklamis ve otagini simdiki Kosk Pinarinin bulundugu yere kurdurmustur. Ordu 3 aydan fazla burada kalmistir. Levazimat tasiyan hayvanlarin yiyeceklerini temin etmek icin Yay Golu icinden bir yol acilarak sazliga gecic saglanmistir. Sultan Ordusuna hizmet vermesinden dolayi o tarihten itibaren sazligin ismi Sultansazligi olarak kalmistir. Ayrica bolgenin Sultansazligi olarak adlandirilmasinda iki rivayet daha nakledilir. Birincisi Haci olmak icin Mekke ye giden Osman Sultanlarinin dinlenmek ve avlanmak icin uzun sure burada kalmalari, ikincisi ise alanin Sultanlarin ozel av bolgesi olmasidir.
Sultansazligi ilk kez 1968 yilinda bu gun hayatta olmayan, o zamanki Feke Orman Isletme
Muduru Ismet OZER tarafindan farkedilmistir. Daha sonra sahada Nihat TURAN ve Tansu GURPINAR tarafindan yapilan calismalarda Sultansazligini dunya capinda onemi olan bir sulak alan oldugu ortaya cikmistir. Alan ilk kez 1970 yilinda 300 000 kadar ordek yumurtasinin toplanarak Kayseri de satildiginin belirlenmesiyle, bakanlik emriyle Su Kuslari Koruma ve Uretme Alani olarak ayrilmistir. Ancak Bundan sonra Sultansazligi cok buyuk bir tehlike ile bozulmaya maruz kalmistir. DSI ce Develi Projesi adiyla sahada drenaj kanallari acilmaya baslanmis ve sulak alanin kurutularak tarim alani kazanilmasina yonelik calismalara girisilmistir. Projenin kapsami ortaya cikinca Turkiye Tabiati Koruma Dernegince DSI ve Orman Genel Mudurlugu nezdinde girisimlerde bulunularak yapilan toplantilarda uzmanlar ve DSI yetkililerince konu butun yonleriyle ele alinmis, drenaj ihalesine alan BIMKAL sirketinin yetkililerinin de katildigi toplantilar sonucunda, buyuk tartismalardan sonra projenin istenilen kriterler dogrultusunda sahanin drenaj islemi disinda birakilmasina yonelik DSI ce tekrar gozden gecirilerek degistirilebilecegi bu kurulus tarafindan aciklanmistir. Bu calismaya Dogayi Koruma Vakfi da yazilariyla katkida bulunmustur. Daha sonra DSI Agustos 1976 da sahadaki ekosistemlerin korunmasi icin Sultansazligini bastanbasa sarmasi ongorulen drenaj kanal sisteminden tamamen vazgectigini resmen bildirmistir.
Daha sonra 9-16 Ekim 1976 tarihinde TTKD tarafindan duzenlenen Uluslar Arasi Islak Sahalarin
Korunmasi Teknik Toplantisi sonucunda o zaman ki adiyla Milli Parklar ve Avcilik Genel Mudurlugu, o zaman ki genel mudur ve TTKD genel baskani tarafindan Sultansazliginin durumunun belirlenerek korunmasina katkida bulunulmasi amaciyla Uluslararasi Su Kuslari Arastirma Burosu (International Waterfowl Research Bureau, IWRB) direktoru G.V.T. Matthews Turkiye ye davet edilmistir. Prof. Matthews 1977 Ekim ayinda Turkiyi ye gelerek Yay Golu kiyisinda kamp kurmus ve bir hafta sureyle calismalarda bulunmustur. Hazirladigi raporda Sultansazliginin onemini belirterek bu alanin Ramsar Konvensiyonuna dahil edilmek ve UNESCO nun Insan ve Biyosfer programi geregince bir Biyosfer Rezervi olarak ayrilmasini uygun olacagini bildirmistir. Bunun uzerine DSI ile bir protokol imzalanarak Sultansazligi kurutulmaktan kurtarilmistir.
1980-83 yillari arasinda sahada TTKD tarafindan Sultansazligi Ekoloji Arastirma Projesi adli bir
proje, 1993-94 yillari arasinda Sultansazligi Arastirma ve Yonetim Plan Projesi adli ikinci bir proje yurutulmustur. Bu iki proje yorenin ekolojik yapisini incelemek, mevcut olumsuzluklari ortaya koyup, cozumler getirmek amacina yonelik hazirlanmis ve uygulanmistir.Son olarak TUSTAS Sinai Tesisler A.S. tarafindan 1995 yilinda Sultansazligi Master Plani hazirlanmistir. Bu proje uygulama safhasina gelmistir. Master plani daha cok Ornito-Turizm faaliyetlerine yonelik hazirlanmistir. |
|
Cografi Konum
Sultansazligi, Kayseri ili'nin Yahyali, Develi ve Yesilhisar ilçelerinin sinirlari içerisinde,
38° 20'K-35° 16'0 koordinatlarinda yer almakta olup, Ankara'ya 400 km, Kayseri'ye ise 70 km mesafededir. 1,074 m rakimda yer alan Sultansazligi, 39,000 ha alana sahip olup (Çevre Bakanligi, 1998), 1971 yilinda Yaban Hayati Koruma Alani, 17,200 ha kesimi ise 1988 yilinda Tabiati Koruma Alani ilan edilmistir. 1993 yilinda Kayseri Kültür ve Tabiat Varliklarini Koruma Kurulu, Sultansazligi'ni "Tabiati Koruma Alani" sinirlari geçerli olmak üzere I. Derece Dogal Sit Alani ilan etmistir. Alanin tamami Ramsar Sözlesmesi listesine 1994 yilinda dahil edilmistir.
Sultansazligini besleyen su kaynaklari: Soysalli kaynaklari, Yerköy kaynaklari, Yay
gölü, Çöl gölü, Agcasar baraji, Kovali baraji, Ilipinar baraji, Akköy baraji, Yesilhisar deresi, Yahyali deresi, Develi çayi, Dündarli çayi, Kurbaga pinarlari, Karaboga pinarlari, Çayirözü pinarlari ve Agcasar suyudur.
Sultansazligi'nin batisinda Kartalkaya (1,958 m) ve Incil Dagi (1,759 m), kuzeyinde
Erciyes (3,916 m), dogusunda Develi, Akpinar, Çiçekliyurt Daglari (2,057-2,074 m) ve güneyinde Aladaglar (3,373) ile Elmali Daglari (2,235 m) yer almaktadir (Çevre Bakanligi, 1998). Alan Develi Ovasi'nda yer almaktadir. Sulari tuzlu olan Çöl Gölü (1 ,071 m)~alanin kuzeybati kesiminde, Çöl Gölü ile iliskisi olan Yay Gölü (1,070 m) ise alanin orta kesimlerinde yer alir. Tatli su sistemleri olan Kepir Sazligi alanin kuzey kesiminde, Sultansazligi (Örtülüakar Sazligi) ise güney kesiminde yer alir (Turan vd., 1995). Sultansazligi'nin derinligi 2.1 m'dir. Yay Gölü'nün ve diger sazliklarin maksimum su derinligi 1 - 1.5 m'dir (Çevre Bakanligi, 1998). Çöl Gölü'nün derinligi ise 30-40 cm'yi geçmez.
Ayni alanda birden fazla ekosistemin görüldügü Sultansazligi'nda bataklik ve sazlik
tatlisu ekosistemleri Kepir ve Örtülüakar Sazliklari'yla, tuzlusu ekosistemi Yay Gölü ve yazin tamamiyle kuru olan Çöl Gölü ile temsil edilir. Farkli ekosistemlerin içiçe yer almasi bölgenin biyolojik dengesinin çok hassas olmasina yol açmistir (Kiziroglu vd., 1993). Bu durum ayni zamanda tür çesitliligini ve yogunlugunu da beraberinde getirmistir. |
|
Meteorolojik Özellikleri
Sultansazligi civarinda bulunan en yakin meteoroloji istasyonlari Develi ve Yahyali
meteoroloji istasyonlaridir. Bu istasyonlarin sicaklik verileri incelendiginde, bölgenin Akdeniz'in iliman iklimi ile Orta Anadolu'nun karasal ikliminin etkisi altinda oldugu görülmektedir. Develi Meteoroloji istasyonu'nda kaydedilen yillik ortalama sicaklik 10.6°C'dir. En düsük aylik ortalama sicaklik -4.9°C ile Ocak ayinda, en yüksek ortalama sicaklik 29.3°C ile Temmuz ve Agustos aylarinda gözlenmistir. Yahyali Meteoroloji istasyonu'nda kaydedilen yillik ortalama sicaklik 11.2°C'dir. En düsük aylik ortalama sicaklik -2.8°C ile Ocak ayinda, en yüksek ortalama sicaklik 29.3°C ile Temmuz ayinda gözlenmistir. Bu degerler göz önüne alindiginda her iki istasyonda kaydedilen sicaklik degerleri arasinda bir yakinlik oldugu görülmektedir.
Develi Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre aylik ortalama yagis 49.8 mm ile
Nisan ayinda maksimum seviyede iken 3.2 mm ile Agustos ayinda minimum seviyeye düsmektedir. Bu istasyonda ölçülen yillik ortalama yagis miktari 362.7 mm seviyesinde olup, ölçülen en yüksek günlük yagis miktari 56 mm ile Nisan ayindadir. Yahyali Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre Yahyali Meteoroloji istasyonu'nda aylik ortalama yagis 64.6 mm ile Nisan ayinda maksimum seviyede iken 4.5 mm ile Agustos ayinda minimum seviyeye düsmektedir. Yahyali Meteoroloji istasyonu'nda ölçülen yillik ortalama yagis miktari 451.2 mm seviyesinde olup,. ölçülen en yüksek günlük yagis miktari 70 mm ile Kasim ayindadir. Gerek Develi, gerekse Yahyali meteoroloji istasyonunda ölçülen yillik yagis miktarinin pek fazla olmadigi; aylar arasindaki ortalama degerlerinin ise çok farkli oldugu görülmektedir.
Develi ve Yahyali meteoroloji istasyonlarinin ortalama aylik yagis degerlerinin
ortalamasi sunulmaktadir. Bu sekilde göre bölgede yagis Temmuz ve Agustos aylarinda minimum, ilkbahar aylarinda ise maksimum seviyeye ulasmaktadir. Ortalama sisli günler sayisi Develi Meteoroloji Istasyonu'nda 4.8, Yahyali Meteoroloji Istasyonu'nda 7.4 olarak, ortalama dolulu günler sayisi Develi Meteoroloji istasyonu'nda 1.7, Yahyali Meteoroloji Istasyonu'nda 2.2 olarak ve ortalama kiragili günler sayisi Develi Meteoroloji Istasyonu'nda 23.8, Yahyali Meteoroloji Istasyonu'nda 8.7 olarak tespit edilmistir
Develi ve Yahyali da Ocak ayi en fazla karla örtülü güne sahip aydir. Develi
Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre karla örtülü günler sayisi yilda ortalama 37.2 gün, Yahyali Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre ise karla örtülü günler sayisi yilda ortalama 41 gündür.
Develi ve Yahyali meteoroloji istasyonlarinin aylik ortalama bagii nem ölçümlerine
göre ve ortalama ile en düsük bagil nemin aylik degisimleri ;Ortalama bagil nem her iki istasyon için yaz ve kis aylari arasinda yaklasik %30'lik bir farka sahiptir. Develi ve Yahyali istasyonlarinda buharlasma ölçümü yapilmamaktadir. Kayseri Develi istasyonu'nda yapilan buhar basinci ölçümlerine göre yillik ortalama buhar basinci 8.2 hPa'dir. En yüksek ortalama buhar basinci 12.5 hPa ile Temmuz ayinda ölçülmüstür. Yahyali Meteoroloji istasyonu'nda ise yillik ortama buhar basinci 7.4 hPa olarak belirlenmis olup, en yüksek ortalama buhar basinci olan ay 11.2 hPa ile yine Temmuz olarak belirlenmistir.
Alandaki isiklanma özellikleri bulutluluk verileri ile degerlendirilmistir. Develi ve
Yahyali meteoroloji istasyonlarinin da yillik ortalama bulutluluk sirasiyla 3.9 ve 4.4 olarak gözlenmistir. Ortalama bulutlu (bulutluluk 2.0-8.0) olan günler sayisi Develi Meteoroloji istasyonu için 183.3, Yahyali Meteoroloji istasyonu için 181.1'dir. Ortalama bulutlu (bulutluluk 0-1.9) olan günler sayisi Develi Meteoroloji istasyonu için 131.1, Yahyali Meteoroloji Istasyonu için 112.6'dir. Develi ve Yahyalinin bulutluluk degerleri arasinda bir benzerlik görülmektedir.
Develi Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre bölgede yillik en yüksek rüzgar hizi
12 Bofor olup, ilkbahar ve kis aylarinda ölçülmüstür. Yahyali Meteoroloji istasyonu'nun verilerine göre ise yillik maksimum rüzgar hizi 8 Bofor olarak sonbahar ve kis aylarinda, güney-güneydogu dogrultusunda ölçülmüstür. |
|
Jeolojik Özellikleri
Sultansazligi iki büyük göl ve bunlari çevreleyen sazliklardan olusmustur. Yay Gölü
Develi Ovasi'nin ortasinda, Çöl Gölü ise kuzeybatisinda bulunmaktadir. Ovanin kuzeyinde Kepir Sazligi, güneyinde ise Örtülüakar, Tekepinari, Kurbaga, Sagnigöl, Abbasagi ve Tatlikök sazliklari yer alir. Güneydeki sazliklarda. Sarp Gölü, Egrigöl, Bagnalti Gölü adi verilen sig göller bulunmaktadir.
Sultansazligi'nin yer aldigi Develi Ovasi'nin genisligi, kuzey-güney yönünde 38 km,
dogu-bati yönünde 34 km'dir (Karadeniz, 1995). Oldukça düz ve homojen egimli alanda genel egim kuzey-güney yönündedir. Ayrica, kenarlardan ovanin ortasina dogru da hafif bir egim görülmektedir.
Ovanin orta kisimda yer alan Yay Gölü'nden güneye dogru inildikçe sazlik ve
batakliklar yer alir. Mevsimlere göre ve batakliklarin sinirinda degisiklik meydana gelmektedir. Ovanin en alçak kisimlari olan bu sahalarda dereler son bulurlar. Çöl gölü civarinda mevsime göre degisen bataklik sahasi yer alir. Göl ve batakliklarin yüzölçümü 100 km2 civarinda olup göl derinligi hiç bir yerde 100 cm'yi asmamaktadir. |
|
Sosyo-Ekonomik Yapisi
Sultansazligi civarindaki yerlesim yerleri: Yesilhisar'a bagli, Ovaçiftlik köyü, Yesilova
köyü, Musahacili köyü. Develi'ye bagli, Yenihayat köyü, Sindelhöyük kasabasi, Soysalli köyü, Çayirözü köyü. Bu yerlesim birimlerinde toplam 9.798 kisi yasamaktadir.
Yerlesmelerde arazi-nüfus dagilimi:
Köy-Kasaba AdiNüfusTarim AlaniSulu tarimKuru
tarimMera
Yesilova5451190011900-17000
Ovaçiftlik5411000010000-3000
Musahacili19162000020000-3000
Soysalli69763001300500025000
Yenihayat941000010000-13000
Çayirözü13212000-200030000
Sindelhöyük468425000150001000035000
Sultansazligi'ni çevreleyen en yakin yerlesim birimleri, batida Yesilhisar ilçesi, doguda
Develi ilçesi ve güneyde Yahyali ilçesi'dir. Sultansazligi sulak alaninin sosyo-ekonomik çevresini olusturan Kayseri ili'ne bagli bu ilçelere ait nüfus, ekonomik faaliyet sektörleri, tarim ve hayvancilik gibi demografik ve ekonomik parametreler Devlet istatistik Enstitüsü (DIE) 1990 ve 1996 yili verileri kullanilarak degerlendirilmistir.
DIE tarafindan 1998 yili için yapilan tahminlere göre, Develi ve Yahyali'da net nüfus
artisi beklenirken Yesilhisar'da %14'lik bir azalma hesaplanmistir. Develi ve Yahyali'daki nüfus artisinin daha çok kentsel kesimde olacagi tahmin edilirken, Yesilhisar'da nüfusun azalmasiyla birlikte kentsel yerlesim de azalmaktadir. 1990 nüfus sayimi sonuçlarina göre Develi'de %45, Yahyali'da %46, Yesilhisar'da %49 olan kentsel nüfus, 1998 yilortasi tahmini nüfuslarina göre Develi'de %58'e, Yahyali'da %52'ye ulasacak, Yesilhisar'da ise %42'ye düsecektir (DiE, 1998).
1990 nüfus sayimi sonuçlarina göre, nüfusun çogunlugunun okur-yazar (Develi %79,
Yahyali %76, Yesilhisar %81) olmasina ragmen egitim düzeyi düsüktür. Okur-yazar nüfusun yaklasik dörtte biri herhangi bir ögretim kurumundan mezun olmamisken (Develi %25, Yahyali %25, Yesilhisar %20), yarisindan fazlasi ilkokul mezunudur (Develi %63, Yahyali %63, Yesilhisar %63).
1990 nüfus sayimi sonuçlarina göre yörede ekonomik yapiyi olusturan baslica sektörler
tarim ve imalatttir. Kirsal kesimde ekonomik olarak aktif nüfusun büyük çogunlugu (Develi %87, Yahyali %75, Yesilhisar %92) tarimla ugrasmaktadir. Kentsel yerlesim birimlerinde tarimin yani sira imalat, elektrik, gaz, su hizmetleri, toplum hizmeti, mali kurumlar, vb. alanlarda da çalisanlar çogunluktadir.
DIE 1996 tarim ürünleri verilerine göre, yetistirilen baslica ürünler Sekil 1 9'da
sunulmustur. En çok üretilen meyveler elma, erik, zerdali, kayisi, armut ve ceviz; sebzeler lahana, domates, kabak, karpuz ve kavun; tahillar ise bugday ve arpadir. Tarim ürünleri üretimi yörenin ihtiyacini karsilamaya yönelik olup, Kayseri'nin Türkiye genelindeki payi, çavdar (%19) haricindeki ürünlerin çogu için %1'in altindadir.
Hayvancilik ürünleri (et, süt, yün, deri, yumurta, bal, balmumu) üretimi de yörenin
ihtiyacini karsilayacak düzeydedir. DiE 1996 hayvancilik ürünleri verilerine göre, Kayseri il toplaminda hayvancilik ürünleri üretimi, yumurta (%3.6) hariç, Türkiye'nin üretiminin %1'i kadardir.
Saz kesimi ve ihraci amaciyla Ovaçiftlik ve Yesilova köyleri Örtülüakar Sazligi'ndan,
Çayirözü Köyü ise Kepir Sazligi'ndan yararlanmaktadir. Sindelhöyük Bucagi ise her iki alandan saz kesimi için yararlanmaktadir. Sultansazligi'ndan (yaklasik 120 ha'lik alandan) yilda yaklasik 1,500 ton saz kesildigi belirtilmektedir (Karadeniz, 1995). Bu miktarin büyük bir kismi, basta Hollanda olmak üzere, yurtdisina ihraç edilmekte, geri kalan kismi ise dam örtüsü, hayvan yemi ve hasir olarak kullanilmaktadir.
Ovaçiftlik ve Yesilova köylüleri Haziran'in ortasinda hayvan yemi (yapildak) biçiminde
kiyilarda saz kesimine baslamaktadirlar. Yogun kesim ise sonbahar ve kisin su dondugunda gerçeklesmektedir. Binlerce hektarlik bir alanda bu miktar saz kesme, mevsiminin kisitligi nedeniyle önemli görünmese de, artan nüfus ve kullanim talebi saz kesiminin denetim altina alinmasi gerektigini ortaya koymaktadir.
Halkin geçim kaynagini olusturan faaliyetler arasinda su ürünleri üretimi, ormancilik,
meracilik gibi ekonomik faaliyetler ile soda, tuz gibi yan ürün üretimi yer almamaktadir. |
|
Dogal Bitki Örtüsü
FamilyasiLatince AdiTürkçe Adi
Tuzlu Ortamlarda Bulunanlar
ApiaceaeBublelum cappadocicum
BoraginaceaeHeliotropium
Lappula barbata
Onosma halophilum
Hymenolobus procumbens
L.cartila gineum subsb.crassifolium
L.latifolium
L.perfoliatum
Rapistrum rugosum
CaryophyllaceaeDianthus cyri
Gypsophila perfoliata L.
Spergularia media
ChenopodiacaeAtriplex lasiantha boiss
Chenopodium album L.
Camphorosma monspeliacea L.
Subsp. monspeliacea
Salicornia europea L.
Salicornia prostrata
Salsola annatolica(Endemik)
Suadea Alltisma palla
CompositaeAchillea wilhemsil
Anthemis Fimbriata(Endemik)
Centaurea iberica
Cirslum arvense subsp. vestitum
Inula aucherana
Pulicaria vulgaris
Scorzonera elata
S.hieracifolia(Endemik)
Taraxacum farinosum
Tripleurospermum parviflorum
FrankeniaceaeFrankenia hirsuta L.
F.pulverulentha
GramineaeAeluropus ritoralist parl.
Butomus intermedius gluss.
Cynodon dactylon
JuncaceaeJuncus heldreichlanus Hasirotu
LeguminosaeAlhagi pseudoalhagi
Ononis spinosa subsp.
Tetragonolobus maritimus
LythraceaeLythrum salicariaKan Çiçegi
OnagraceaeEpilobium hirsitumKisa Tüylü Yaki Otu
PlantaginaceaeLimonium anatolicum
Plumbaginaceaelimonium anatolicum
L.globuliferum
primulaceaeGlaux maritima
tamaricaceaeTamarix parviflora
T.tetrandra pallas ex bieb
UmbelliferaeBerula eracta
Tatli Su Ortaminda Bulunanlar
AlismataceAlisma gramineum Lej.Dar Yaprakli Kasikotu
Alisma lanceolatum With.Mizraksi Kasikotu
Alisma Plantago-aquatica
BrassicaceaeRorippa sylvestre
ButomaceaeButomus umbellatus L.Çiçekçi Hasirsazi
CharaceaeChara spp.Suavizesi
ConvolvulaceaeConvolvulus arvensis
Colystegia sepium subsp.sepium
CyperaceaeBolbosschoenus martimus PallaDeniz Sandelyesazi
B.maritumus
Schnoenoplectus lacustrisSu Sandelyesazi
GentianceaeCentaurium pulchellum
HaloragidaceaeMyriophyllum spicatumBasakli Sucivamperçini
HydrocharitaceaeHydrocaris morsus-ranae Kurbaga Otu
Lemnaceae Lemna minorKüçük Sumercimegi
LentibulariaceaeUltricularia australisUfak Sumigferi
LythraceaeLythrum salicornia
Lythrum tribracteaturn
NymphaeaceaeNympha albaBeyaz Nilüfer
OnagraceaePolygonum amphibium
PoaceaePhragmites australis Trin ex.steudelKamis
PolygonaceaePolygonum amphibiumSu Çobandegnegi
Rumex crispus
R.abtisifolius subs. subalpinus
R.pulcher
PotamogenonaceaeGroenlandia densa FourrSik Yaprakli Susümbülü
Potamegeton crispusKivircik Susümbülü
P.lucensParlak Susümbülü
P.panormitanusKüçük Susümbülü
P.pectinatusTaraksi Susümbülü
RanunculaceaeConsalida orientalis
Ranunculus sphaerospermus
R.rionni laggerSu Dügünçiçegi
R.saniculifalius Viv.Su Dügünçiçegi
R.trichophyllus chaix.Su Dügünçiçegi
SolanaceaeSolanum dulcamara
TyphaceaeTypha angustifoliaDar Yapraklisaz
|
|
Yaban Yasami
Sultansazligi, bundan önceki bölümlerde anlatilan dogal özelliklerinin kendine
kazandirdigi farkli yapisiyla, yaban yasami açisindan, özellikle de su kuslari açisindan büyük bir çesitlilige sahiptir. Su kuslarin tür ve sayi yönünden dikkat çekecek kadar fazla olmasi nedeniyle, yaban yasami ile ilgili çalismalar, kus varligi üzerinde yogunlasmistir.
Bununla birlikte, arastirma alaninda yumusakçalardan 19 taksa, böceklerden 41
taksa, baliklardan 3 taksa, amfibyumlardan 3 taksa, sürüngenlerden 10 taksa ve memelilerden de 22 taksa belirlenmistir (Özesmi 1987a).
Sultansazligi'nin omitolojik (kus bilimi) yönden önemi üç ana grup altinda
toplanmaktadir. Öncelikle, soyu tükenmekte olan bir çok kus türünün barinma ortami oldugu için önem tasimaktadir. Örnegin nesli tehlike altindaki Ak Pelikan'in (Pelecanus onocratalus) yüzlercesi, yaz aylarinda düzenli olarak görülmektedir. Küçük Karabatak (Phalacrororax pygmeus) , Büyük Ak Balikçil (Egretta alba) , Dikkuyruk (Oxyura /eucocephala) , Saz Delicesi (Circus aeruginosus), Toy (Otis tarda) ve Kiliçgaga (RecuNirostra avocetta) gibi türler için Sultansazligi geriye kalan bir kaç üreme alanindan biridir. Yöreyi kus varligi açisindan önemli kilan ikinci özellik, göç mevsiminde bazi kus populasyonlarinin çok yüksek degere ulasmasidir. Alanda, Filamingo (Phoenicopterus ruber) populasyonunun 50.000'e, Angit (Tadoma ferruginea) populasyonunun 10.000'e, Benekli Kizilbacak (Tringa erythropus) populasyonunun 1350'ye ve toplam su kusu populasyonunun 600.000'e ulastigi degisik zamanlarda bir çok gözlemci tarafindan ortaya konmustur. Bir diger özellik de, Sultansazligi'nin bir çok tür için Bati Palearktik'in (olasi veya kanitlanmis) en güney kuluçka alani olmasidir. Bu türler arasinda Çamurcun (Anas crecca) , Kilkuyruk (Anas acuta) , Tepeli Patka (Aythya fuligula) , Karabas Marti (Larus ridibundus) ve Limoni Kuyruksallayan (Motacilla citreola) sayilabilir (Akçakaya. Bilgin ve Baris 1983).
Güney Sazliklari, korunakli sik bitki örtüsüyle Küçük Karabatak(Phalacrororax
pygmeus), Çeltikçi (Plegadis falcinellus) ve Kasikçil (Platelea leucorodia) türlerinin olusturdugu kolonileri, Cüce Balaban (lxobrychus min u tus) , Batagan (Podiceps sp),
Saz Delicesi (Circus aeruginosus), Saz bülbülleri (Acrocephalus sp.), Ötlegen
(Sylvia -sp.) ve Biyikli Bastankara (Panurus biarmicus) yuvalarini barindirmaktadir. Sazliklarin iç kisimlarinda bulunan gölcükler, dalici ördekler (Aythya sp., Netta sp.) ve bataganlar (Podiceps sp.) için ideal beslenme ortamlarini olusturmaktadir (Özesmi 1987b). Yay Gölü'nün çevresinde ve ayrica Güney Sazliklarinin kuzeybati ve güneydogusunda görülen tuzcul alanlar,özellikle Kiliçgaga (Recurvirostra avocetta), Bataklik Kinangici (Glareola pratincola), Kizkusu (Vanellus vanellus), Kocagöz (Burhinus oedicnemus) ve Kizilbacak (Tringa totanus) türleri için baslica yasama ortamlaridir (Akçakaya, Bilgin ve Baris 1983).
Populasyon yogunlugu ve tür kompozisyonu açisindan benzersiz bir alan olusturan
Sultansazligi'nda kus populasyonunu ortaya koyan ilk sayimlar, IWRB (International Waterfowl Research Bureau) tarafindan 1968/69, 1969/70, 1970/71, 1973 ve 1974 dönemlerinde yapilmistir. Bu dönemde kaydedilen kus türü sayisi 134'tür. Daha sonra bir çok arastirici tarafindan Sultansazligi'nda kus gözlem ve sayimi gerçeklestirilmistir. Bunlardan Akçakaya, Bilgin ve Sancar (1983), Kasparek (1985), Serez (1987), Özesmi (1987) ve Gürpinar (1993) kendi listelerini olusturmuslar, Kiziroglu, Turan ve Erdogan (1992) ise, 1990 - 1991 döneminde yaptiklari gözlemlerde bölge için yeni 8 kus türü kaydederek, tür sayisinin 251'den 259'a yükseldigini belirtmisler ve sadece kaydedilen bu 8 yeni türü listelemislerdir.
Yapilan son arastirmalarla, Sultansazligi'nda kaydedilen kus türü sayisi 301'e
ulasmistir (Özçelik ve Sezer 1995). Bu türleri gösteren liste, bugüne kadar olusturulan diger listelerle birlikte Çizelge 6.11.'de verilmistir. |
|
Kus Türleri
Kuslarin kalis süreleri: Göçler sirasinda sahaya gelen geçit kuslari hava
durumuna, göç yorgunluguna, besin miktarina ve göç zamanlamasina bagli olarak birkaç günden birkaç haftaya varan sürelerle kalirlar. Kis göçmeni olarak sazliga gelen kuslarin kalis süreleri geçit kuslarina göre daha uzundur.
Yuvalama alanlari: Sazlik içinde hemen her yerde kus yuvalarina rastlamak
mümkündür. Sazlik alanlar, Yay gölü içindeki adalar, sulak çayirlar, bozkirlar ve köy çevreleri yuvalamanin görüldügü yerlerdir. |
|
Ekonomik Faaliyetler
Tarim
Yöre halkinin en önemli geçim kaynagi tarimdir. Sulama yapilan alanlarda da daha çok ayçiçegi
ve seker pancari yetistiriciligi yapilmaktadir. Sulu tarima geçisle birlikte sebze tarimi ve meyvecilik yayginlasmistir. Barajlarin kurulmasiyla tarim alanlari genisletilmistir.
Hayvancilik
Yörede hayvancilik halkin ikinci derecede geçim kaynagidir. Alanda yer alan mera alanlarinin
büyük bir kismi tarima açilmis, bir kisminin ise bitmis isletmeleri nedeniyle dogal yapisi bozulmustur. Alanda yer alan geçici sulak çayirlarda kis mevsimi hariç otlatma yapilmaktadir. Çevredeki bozkirlarda koyun, bataklik alanlarda ise inek ve manda gibi büyükbas hayvan otlatilmaktadir. Sultansazligi civarindaki yerlesim yerlerinde yaklasik 24.000 büyükbas ve 38.000 küçükbas hayvan olmak üzere toplam 62.000 hayvan beslenmektedir.
Sazcilik
Sultansazliginda saz kesimi yaygin olarak yapilmakta olup, yilda yaklasik 1500 ton saz
kesilmektedir. Kesilen sazlarin büyük kismi yurt disina ihraç edilmektedir. Ihraç edilen saz miktari yilda yaklasik 300.000 bagi (her bag 200-400 adet) bulmaktadir. 1995 yilinda Sindelhöyük kasabasinda saz baglama ve depolama tesisi kurulmustur. Ayrica yörede dam malzemesi ve hayvan yemi olarak kullanilan sazlar bölge için önemli geçim kaynagi olusturmaktadir.
Avcilik
1982-1983 av sezonundan sonra avlanma bütün alanda tamamen yasaklanmistir. Turizm
Faaliyetleri Ovaçiftlik köyünde yerli ve yabanci turistlere tur yaptirilmaktadir. Bu köyde 2 adet pansiyon bulunmaktadir toplam 50 yatak kapasitesine sahiptir. |
|
KAYNAKLAR
|
|
http://www.soganli.20m.com/photo3.html
|
|
http://www.zengibar.8m.net/custom.html
|
|
MUSTAFA KUCUK
( Basilmamis Bitirme Tezi
Marmara Universitesi
Ataturk Egitim Fakultesi
Cografya Egitimi Bolumu )
|
|
http://www.cevreorman.gov.tr/sulak/sulakalan/sultansazligi.htm
|
|
(1998) T.C.Çevre Bakanligi Çevre Koruma Genel
Müdürlügü Yayini |
|
http://sultansazligi.org.tr/turkce/
|
|
SINDELHÖYÜK 'ÜN MANEVI ZENGINLIKLERI
|
|
SINDELHÖYÜK 'ÜN MANEVI ZENGINLIKLERI
|